Wat zegt de test van de consumentenbond over waterontharders?

Misschien heeft u het artikel van de consumentenbond met de titel "Zacht water, harde feiten" gelezen in de consumentengids van oktober 2017 en anders raden we u het beslist aan. Wij vonden in het artikel tenminste 12 ‘foute feiten’, zoals u hier uitgebreid kunt lezen. Deze feitelijke weerlegging van diverse claims uit het artikel stuurden we tevens mee als bijlage bij onze brief aan de hoofdredacteur van de consumentengids en vormde de basis van onze klacht.

Onze brief aan de hoofdredacteur van de consumentengids:

Geachte heer Friederichs,

Wat een raar artikel schreef Brigitte van der Bent in de Consumentengids van oktober! Heel anders dan we normaal van de Consumentengids gewend zijn. In flagrante tegenstelling tot de kop "Zacht water, harde feiten" zijn deze feiten helemaal niet hard. Het artikel staat vol vage en suggestieve woorden en zinnen: "amper", "minder", "zelden", "meeste", "overmatig", "iets meer", "zou kunnen", "dus niet te veel". Woorden die ik niet terugvind in vergelijkbare artikelen, bijvoorbeeld "14 Veelgestelde vragen" over de slimme meter in het nummer van juli/augustus.

Waar in die andere artikelen merknamen worden genoemd, percentages, aantallen, kortom feiten, doet dit artikel dat juist niet. De onderbouwing is boterzacht. Er wordt verwezen naar "deskundigen" die niet nader worden genoemd en wanneer dan wel een feit wordt genoemd, haalt dat de hele argumentatie onderuit zonder dat Van der Bent het in de gaten lijkt te hebben: "In regio's waar het water van nature zachter is, hoeft het water niet harder te worden gemaakt".

Maar het meest vreemde in dit verhaal is toch wel de kernvraag die gesteld wordt: Is waterontharden nodig? Sinds wanneer vraagt de Consumentenbond zich af of een product "nodig" is? Hoe informatief zou dat zijn? De elektrische fiets is zelden nodig. Tips om zonder elektriciteit te fietsen: pomp je banden harder op, dan ga je veel sneller. Dr. Clavan, hoogleraar: Ik raad elektrisch fietsen niet aan want je neemt een risico. Bijvoorbeeld op ernstiger ongelukken.

Naar de letter schrijft Van der Bent niks verkeerd maar tussen de regels door is het verhaal buitengewoon suggestief: "Verkopers van waterontharders zijn oplichters". Dat de Consumentenbond waarschuwt voor oplichters is een uitstekende zaak maar tot nu toe heeft ze dat altijd gedaan door man en paard te noemen: merknamen, productnamen, wie, wat, waar en wanneer. Niets van dit alles doet Van der Bent, haar verhaal is onzorgvuldig en bevooroordeeld. In strijd met wat in de Consumentengids sinds jaar en dag gebruikelijk is en in strijd met de journalistieke ethiek heeft Van der Bent geen wederhoor gepleegd bij fabrikanten, verkopers of bedrogen en opgelichte consumenten.

Zou Brigitte van der Bent wel eigen journalistiek onderzoek hebben gedaan en niet klakkeloos een verhaal van de persvoorlichters van drinkwaterbedrijven hebben overgenomen, dan zou ze ontdekt hebben dat de ene waterontharder de andere niet is. Ja, okay, ze vermeldt wel dat magneetontharders alleen in theorie werken maar niet dat er belangrijke verschillen zijn tussen waterontharders op basis van omgekeerde osmose en die waterontharder op basis van ionenwisseling.

Veel van de nadelen die genoemd worden, gelden alleen voor de apparaten met omgekeerde osmose. In 2014 is dat uitgebreid onderwerp van discussie geweest bij de Reclame Code Commissie naar aanleiding van een klacht over een advertentie van drinkwaterbedrijf Evides door mij. De uitkomst was dat Evides veroordeeld werd omdat ze dit belangrijke onderscheid niet maakte.

Niet alleen als verkoper van de AquaCell, een waterontharder op basis van ionenwisseling, maar ook als trouwe lezer van de door mij tot gisteren zeer gewaardeerde Consumentengids zou ik het erg op prijs stellen wanneer de Consumentengids nu snel met een serieus en eerlijk artikel over waterontharders komt en de verschillende apparaten en beweringen van producenten en verkopers met elkaar vergelijkt zoals ze dat tot nu toe met andere producten steeds wel doet. Het is mij een raadsel hoe nu ineens dit artikel tot stand gekomen is!

In afwachting van uw antwoord, hoogachtend,

Gerrit Dijkstra

U leest het. Wij konden nog wel een paar vraagtekens plaatsen bij het artikel in de consumentengids.

Wij waren gelukkig niet de enigen; de consumentenbond ontving tevens brieven van leden die het niet eens waren met het artikel. De consumentenbond kon daarop niet anders dan een genuanceerder vervolgartikel schrijven, althans dat was onze hoop nadat we in december met Friederichs en tekstschrijfster Brigitte van der Bent om tafel hadden gezeten. Niets bleek minder waar.

Vervolgartikel januari 2018

Inmiddels heeft de consumentengids het vervolgartikel geplaatst naar aanleiding van verschillende klachten die het originele artikel hebben opgeleverd. Wij blijven ontevreden, zoals te lezen valt in dit persbericht:

Marktleider waterontharders boos over 'rectificatie' Consumentenbond

Aquacombi overweegt schadeclaim

JOURE, 20180123 -- In de nieuwe Consumentengids, het orgaan van de Consumentenbond dat vandaag verschijnt, corrigeert de redactie misleidende informatie over waterontharden in de Consumentengids van oktober vorig jaar. Directeur Dijkstra van Aquacombi, de voornaamste leverancier van waterontharders in Nederland, blijft echter ontevreden. "De Consumentengids heeft mijn woorden uit hun verband gerukt, zodat het lijkt alsof ook ik van mening zou zijn dat er gevaar dreigt voor bacteriologische verontreiniging bij het gebruik van onze waterontharders. Niets is minder waar, blijkt uit onderzoek dat is voorgelegd aan de Consumentenbond. Maar dat leek niet te passen in hun verhaal."

In een artikel met de titel "Zacht water, harde feiten" suggereerde de Consumentengids van oktober 2017 dat waterontharden geldverspilling zou zijn want water ontharden (kalk verwijderen) zou nergens in Nederland nodig zijn en wateronthardingsapparatuur zou zichzelf ook niet terugverdienen. In de Consumentengids van februari die al vandaag is verschenen, geeft de redactie toe dat haar uit reacties van lezers en leveranciers gebleken is dat er wel degelijk behoefte aan waterontharders kan bestaan: "Als je het voorkomen van kalkaanslag dus heel belangrijk vindt, dan kan een waterontharder nuttig zijn."

Halfslachtig

"Het is een halfslachtige rectificatie", zegt Dijkstra, "want het gewraakte artikel stond vol feitelijke onjuistheden en wetenschappelijk niet onderbouwde meningen. Daarvan zijn er nu maar een paar rechtgezet. Maar nog steeds bijzonder krom is de suggestie dat waterontharders een gevaar vormen van bacteriologische verontreiniging. Door mijn woorden in een verkeerde context te plaatsen, laten ze mij het tegendeel beweren van wat ik bedoel." De Consumentengids spreekt over 'het gevaar van bacteriegroei' zonder aan te geven dat bacteriegroei alleen een gevaar vormt wanneer het schadelijke bacterieën betreft. Uit wetenschappelijk praktijkonderzoek blijkt dat er in waterontharders op basis van ionenwisseling, zoals bij de AquaCell van Aquacombi, van een dergelijk gevaar geen sprake is. De kans op legionella besmettingen in waterleidingen zonder AquaCellinstallatie is zelfs groter.

Eenzijdig

Op het eerste artikel reageerde Aquacombi met een opsomming van 12 feitelijke onjuistheden. Met name hekelde Dijkstra het ontbreken van onderzoeksgegevens in het artikel en het stiekem opvoeren van een woordvoerder van de drinkwaterbedrijven door deze voor te stellen als onafhankelijk deskundige, in de persoon van professor Jan Peter van der Hoek, die hetzelfde standpunt heeft als de Consumentenbond, zonder wederhoor te plegen bij leveranciers van waterontharders die het met dat standpunt niet eens zijn. "Juist van de Consumentengids zou je een dergelijke eenzijdigheid niet verwachten", meent Dijkstra.

Op het protest van Dijkstra volgde een uitnodiging tot gesprek waarin hoofdredacteur Friederichs aanbood een nieuw artikel te schrijven om aan de bezwaren van Aquacombi en andere lezers en leveranciers tegemoet te komen. "We zullen u het concept van dit artikel – tegen onze gewoonte in – vooraf toesturen, waarbij we u eenmalig de gelegenheid bieden om op feitelijke onjuistheden te reageren", schreef Friederichs na afloop van de bespreking. Maar in dat concept blijken slechts 3 feitelijke onjuistheden gecorrigeerd. Dijkstra maakt bezwaar tegen het concept, met name tegen zijn citaat in een verkeerde context waardoor het lijkt dat hij het tegendeel beweert van wat hij bedoelt. In reactie daarop schrijft de advocaat van de bond, mr. Issam el Ousrouti: "Wanneer wij beide publicaties in onderlinge samenhang bezien, zijn wij van mening een voldoende genuanceerd beeld te hebben gecreëerd dat aansluit bij onze huidige opvattingen over leidingwater en het ontharden daarvan. (...) Dat wij de door uw cliënt gemaakte opmerkingen daarmee niet uitputtend (of één op één) in ons concept hebben overgenomen, is een omstandigheid die binnen de grenzen van onze redactionele vrijheid valt."

Die motivatie kan op weinig begrip rekenen in Joure. Dijkstra zegt: "Hoe is het mogelijk dat een autoriteit zoals de consumentenbond niet inhoudelijk haar artikelen kan verdedigen maar haar toevlucht moet zoeken tot een juridisch argument zoals redactionele vrijheid? Misschien moeten ze voortaan een disclaimer toevoegen. Dit artikel is een persoonlijke mening van onze redacteur. Wij vonden het niet nodig om onderzoek te doen en beroepen ons op redactionele vrijheid mochten er onjuistheden aan het licht komen." Dan serieus: "Ik vind het echt schrijnend dat een instituut zoals de consumentenbond zich er zo vanaf probeert te maken."

Schadeclaim

De publicatie in de Consumentengids heeft Aquacombi schade berokkend, diverse klanten trokken lopende bestellingen in en de verkoop van de AquaCell ontwikkelde zich niet zoals in de eerste drie kwartalen van 2017. Directeur Dijkstra overweegt nu via de rechter een schadeclaim in te dienen.

Aquacombi waterbehandeling

Noot voor redacties:

Voor meer informatie:
Gerrit Dijkstra
Directeur Aquacombi
tel. 088 98 99 100
gerrit@aquacombi.nl

Hoofdredacteur Mark Friederichs van de Consumentengids is bereikbaar op tel. 070-4454545 of MFriederichs@consumentenbond.nl

Bron: Nieuwsbank

Conclusie

Zoals u leest is het laatste woord hierover nog niet gesproken en komt er ongetwijfeld nog een vervolg.