1. Home
  2. Artikelen
  3. Waterontharder: een weldaad voor uw huid

Waterontharder: een weldaad voor uw huid

Onderzoek hard water en de huid een problematisch huwelijk

Een waterontharder doet ook véél voor uw huid! Kalkvrij water maakt de huid heerlijk zacht en het verlicht problemen zoals eczeem en psoriasis. Lees hieronder waarom hard water precies slecht is voor de huid. 

(Hard) water en de huid: een problematisch huwelijk

Al decennialang stapelen de aanwijzingen zich op voor het negatieve effect van hard water (water met veel kalk) op de huid. In veelal epidemiologische studies werd een verband gevonden tussen waterhardheid en huidproblemen zoals eczeem. Hoe de hardheid van water precies invloed uitoefent op de huid, wordt de laatste jaren steeds meer duidelijk. 

Zo weten we uit meer recente studies dat hard water zowel direct als indirect een negatief effect heeft op de huidbarrière (de bovenste lagen van de huid die het lichaam beschermen tegen schadelijke invloeden van buitenaf). Door te douchen met hard water blijven namelijk meer zeepresten op de huid achter, die vervolgens de huid beschadigen. Dit geldt zowel voor mensen met, als mensen zonder erfelijke aanleg voor eczeem. Een waterontharder kan voor de huid een wereld van verschil betekenen.

Wetenschappelijk onderzoek

De studie uit 2011 van Ewence et al. biedt een zeer uitgebreid overzicht van onderzoek naar de verbanden tussen huidproblemen en leidingwaterkwaliteit tot dan toe [1]. 

Een van de onderzoeken die specifiek keek naar het verband tussen constitutioneel eczeem en waterhardheid, is dat van McNally et al. uit 1998 [2]. Deze ecologische studie onderzocht de uiting van eczeem bij kinderen in de basisschoolleeftijd (4-12 jaar). Er werd een significante samenhang gevonden tussen het vóórkomen van eczeem en de waterhardheid: in gebieden met harder water kwam bij kinderen meer eczeem voor dan in gebieden met zachter water.

In 2004 werd dit Britse onderzoek herhaald in Japan en in 2007 in Spanje [3,4]. De resultaten waren hetzelfde: ook hier werd het verband tussen waterhardheid en eczeem gevonden. Het effect lijkt dus te veralgemeniseren.

Vervolgens was er in 2016 de studie van Perkin et al. naar het verband tussen waterhardheid en het risico op constitutioneel eczeem onder zuigelingen [5]. Ook hier kwam een verband aan het licht. Een sterk punt van deze studie ten opzichte van McNally et al. uit 1998, was dat hier de ernst van het eczeem werd vastgesteld door het gevalideerde instrument SCORAD6 en door meting van transepidermaal waterverlies (vochtverlies door de huid).

Oorzaak en gevolg

Een zwakte van dit soort studies is dat er weliswaar een verband wordt gevonden, maar geen uitspraken kunnen worden gedaan over de richting en directheid van het verband, ofwel over causaliteit: oorzaak en gevolg. Met andere woorden, op basis van deze epidemiologische/ecologische studies kan niet worden gesteld: hard water veroorzaakt eczeem.

Een voorbeeld ter verduidelijking. Stel: in hoger gelegen gebieden met zachter water (smeltwater is zacht) komt eczeem minder vaak voor dan in lager gelegen gebieden met harder water. Wil dat dan zeggen dat hard water eczeem veroorzaakt? Nee; het is namelijk niet uitgesloten dat er nog andere factoren een rol spelen. Zo is het bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat er in hoger gelegen gebieden meer zon schijnt en daardoor minder eczeem voorkomt, of dat er minder allergenen zoals huisstofmijt voorkomen.

Om een oorzakelijk ofwel causaal verband te kunnen aantonen, moet de waterhardheid worden gemanipuleerd. Hieronder een beknopt overzicht van de belangrijkste experimentele studies waarin dit is gedaan.

Experimenteel onderzoek

De eerste experimentele studie was qua uitkomst niet echt hoopgevend. In 2011 werd de zogenaamde SWET trial (soft water eczema trial) uitgevoerd door Thomas et al [7]. Met 336 kinderen tussen zes maanden en zestien jaar – allemaal met matige tot ernstige eczeemklachten – werd een proef gedaan. De ene helft kreeg twaalf weken lang zacht water – er werd bij hen thuis een waterontharder geplaatst – de andere helft hield het harde water uit de kraan. Daarnaast bleven de kinderen hun medicijnen gebruiken. 

Er werden hier geen significante verschillen gevonden tussen de beide groepen. Een zwak punt van deze studie was dat het zich alleen richtte op patiënten waar al eczeem was vastgesteld. Bij deze patiënten is het eczeem zelf namelijk ook een oorzaak van een verminderde huidbarrière. Het effect van de waterhardheid kan dan worden overschaduwd door bijvoorbeeld de gevolgde therapie en daardoor niet meer aantoonbaar zijn. Bovendien was de groep patiënten nogal divers voor wat betreft leeftijd en de ernst van de klachten.

Het eerder aangehaalde onderzoek van Perkin et al. uit 2016 gaf ook nog een goede mogelijke verklaring voor het ‘mislukken’ van de SWET trial: het chloorgehalte in het Engelse drinkwater (en dat is vrij hoog) kan een vertroebelend effect hebben gehad op de resultaten. Een waterontharder verwijdert chloor niet, daarvoor is een actievekoolfilter nodig.

Danby et al. toonden aan dat een veelgebruikt bestanddeel van zeep, shampoos en bad/douche-middelen – natriumlaurylsulfaat (SLS) – bij wassen met hard water hardnekkiger neerslaat op de huid ten opzichte van wassen met zacht water [8]. SLS staat erom bekend dat het de huid irriteert en de huidbarrière verslechtert. Door een waterontharder te installeren, werd de neerslag van SLS-resten op de huid drastisch verminderd en daarmee het negatieve effect ervan op de huid ook. De huid behield bij wassen met zacht water zijn vochtbalans en zuurgraad. Hiermee werd dus een oorzakelijk verband gelegd tussen waterhardheid en de kwaliteit van de huidbarrière. Daarnaast constateerden de onderzoekers dat dit effect bij mensen met een genetische aanleg voor eczeem sterker was. De belangrijkste conclusie: de combinatie van hard water en gebruik van middelen met SLS draagt bij aan de ontwikkeling van eczeem.

Een studie die nog opvallender resultaat gaf, was van Engebretsen et al [9]. Zij onderzochten gezonde volwassenen in de leeftijd van 18 tot 49 jaar. De proefpersonen werden blootgesteld aan zacht en hard water en vervolgens werden er fysieke metingen van de huid gedaan. De natuurlijke vochtbalans werd gemeten, maar ook de aanwezigheid van verschillende cytokines (signaalstoffen van het afweersysteem) in de huid werd geanalyseerd. Een zeer opvallende uitkomst was dat bij blootstelling van de huid aan hard water, de cytokine interleukine 4 (IL-4) wordt aangemaakt in de huid. IL-4 zorgt ervoor dat het immuunsysteem zich ontwikkelt richting een Th2-immuniteit en Th2-immuniteit zie je bij eczeem, astma en allergieën.

De conclusie van Engebretsen et al. is dat blootstelling aan water op zich al niet bevorderlijk is voor de huid, maar dat hard water nog een stuk slechter is. Het heeft een negatief effect op filaggrine (een eiwit dat zorgt voor het vasthouden van vocht in de huid) en verhoogt het niveau van IL-4. Dit heeft een zeer negatief effect op de huidbarrière en vergroot het risico op het ontstaan van eczeem.

Toekomstig onderzoek: SOFTER trial

Momenteel worden er proefpersonen geworven voor een nieuw experimenteel onderzoek in Engeland, dat zal worden uitgevoerd door onderzoekers die ook betrokken waren bij het onderzoek van Danby et al. uit 2017 –  de zogenoemde SOFTER-studie [10]. Hoofdonderzoeker professor Carsten Flohr van de Universiteit van Sheffield en King’s College London zei daar op de website van het instituut voor gezondheidsonderzoek van het Verenigd Koninkrijk het volgende over:

“It is during the first few days and months of life that our skin is most susceptible to damage and most at risk of developing eczema. For that reason we are now embarking on a pilot trial to investigate whether installation of a domestic water softener around the time of birth can prevent skin barrier breakdown and eczema in those living in hard water areas.”

Vertaald: “Tijdens de eerste maanden van ons leven zijn we het meest gevoelig voor schade aan onze huid en lopen we de meeste kans om eczeem te ontwikkelen. Daarom starten we nu een pilot-studie om te onderzoeken of het installeren van een waterontharder in de tijd rond de geboorte van een kind de huidbarrière kan beschermen en eczeem kan voorkomen bij mensen die wonen in gebieden met een hoge waterhardheid.”

Conclusie/samenvatting

De epidemiologische aanwijzingen dat er een verband bestaat tussen hard water en eczeem worden steeds meer bevestigd met experimenteel onderzoek. Er komt steeds meer duidelijkheid over het hoe van hard water en eczeem. We kunnen met de huidige stand van de wetenschap zeggen dat hard water zowel direct als indirect een negatief effect heeft op de huidbarrière, en dus de kans op het ontstaan van eczeem vergroot. De grootste vraag is nu: voorkomt het installeren van een waterontharder het ontstaan van eczeem bij zuigelingen? De SOFTER-studie zal daar hopelijk snel een antwoord op geven.

Waterontharder en de huid: ervaringen van AquaCell-klanten

Naast het wetenschappelijke bewijs dat 100% kalkvrij water beter is voor de huid, horen wij ook van heel veel klanten dat ze dolgelukkig zijn met het verschil dat de AquaCell betekent voor hun huid. Het grote voordeel van de AquaCell is dat hij als een van de weinige waterontharders het water volledig ontkalkt. Zelfs een (rest)hardheid van 3 dH kan de huid namelijk al irriteren. 

Op deze pagina leest u een aantal ervaringen van klanten die de AquaCell aanschaften vanwege huidproblemen. Deze ervaringen laten zien dat zowel mensen met extreme huidklachten als mensen met mildere klachten baat kunnen hebben bij een waterontharder in geval van huidproblemen

Referenties
1. Ewence A, Rumsby P, Rockett L et al. A review of skin irritation and tap water quality. Swindon (United Kingdom): Drinking Water Inspectorate 2011.
2. McNally NJ, Williams HC, Phillips DR et al. Atopic eczema and domestic water hardness. Lancet 1998; 9127:527-31.
3. Miyake Y, Yokoyama T, Yura A, Iki M, Shimizu T. Ecological association of water hardness with prevalence of childhood atopic dermatitis in a Japanese urban area. Environ Res 2004; 94:33-7.
4. Arnedo-Pena A, Bellido-Blasco J, Puig-Barbera J et al. [ Domestic water hardness and prevalence of atopic eczema in Castellon (Spain) school children]. Salud Publica Mex 2007; 49:295-301.
5. Perkin MR, Craven J, Logan K, et al. Association between domestic water hardness, chlorine, and atopic dermatitis risk in early life: A population-based cross-sectional study. J Allergy Clin Immunol 2016; 138:509-16.
6. Severity scoring of atopic dermatitis: the SCORAD index. Consensus Report of the European Task Force on Atopic Dermatitis. Dermatology 1993; 1:23-31.
7. Thomas, KS, Dean T, O'Leary C et al. A Randomised Controlled Trial of Ion-Exchange Water Softeners for the Treatment of Eczema in Children. PLOS Med 2011; 2:e1000395
8. Danby SG, Brown K, Wigley AM et al, The Effect of Water Hardness on Surfactant Deposition Following Washing and Subsequent Skin Irritation in Atopic Dermatitis Patients and Healthy Controls, J Invest Dermatol 2017; 1:68-77.
9.Engebretsen KA, Kezic S, Jakasa I et al. Effect of Atopic Skin Stressors On Natural Moisturizing Factors and Cytokines in Healthy Adult Epidermis. Br J Dermatol 2018; 3:679-688.
10. NCT03270566. Softened Water for Eczema Prevention Pilot Trial (SOFTER). https://clinicaltrials.gov/ct2/show/NCT03270566.

AquaCell is een product van Aquacombi