Waterontharder en bacteriegroei?

Kan er in de AquaCell waterontharder schadelijke bacteriegroei ontstaan? Of remt de waterontharder bacteriegroei juist af? De Wereldgezondheidsorganisatie stelt dat water uit een waterontharder zoals de AquaCell (op basis van ionenwisseling) geschikt is voor menselijke consumptie. Ook internationale deskundigen zijn van oordeel dat waterontharders geen gevaar inhouden voor de menselijke gezondheid. Verschillende onderzoeken (zie verder in dit artikel) tonen aan dat er in een ionenwisselaar geen schadelijke bacteriegroei plaatsvindt. In de praktijk is zelfs gebleken dat de AquaCell waterontharder desinfecterend werkt. 

Zacht water remt bacteriegroei af

Kalkvrije water(leiding)systemen lijken vrij te blijven van biofilm. Dat is een slijmerig, verontreinigend laagje dat zich aan de binnenkant van leidingen afzet op ruwe oppervlaktes die worden veroorzaakt door kalkaanslag. De AquaCell lost kalklagen op, waardoor de biofilm zich niet of veel minder goed kan hechten. Kalkvrij water uit de waterontharder remt de groei van bacteriën dus af.

Automatische desinfectie door de AquaCell

Bij het regereneren (schoonspoelen) van de AquaCell spoelt een zoutoplossing de kalk van de harsbolletjes in de cellen van de waterontharder (zie ook de pagina over de werking van de AquaCell). Een casestudy (zie verder in dit artikel) toont aan dat het regenereren ook een desinfecterende werking heeft. 

Omdat de cellen van de AquaCell kleiner zijn dan die in grotere waterontharders, zijn de harsbolletjes eerder verzadigd en vindt er dus vakere regeneratie – én desinfectie – plaats. Bij grotere systemen is het interval tussen de spoelingen groter. Leveranciers van dergelijke systemen passen daarom soms extra desinfectie toe. De chloor die ze daarbij gebruiken, is echter giftig en tast de harsbolletjes aan …

Hoe zit het met stilstaand water en bacterievorming?

Stilstaand water bevordert bacteriegroei. Dat is nu eenmaal hoe de natuur werkt, en iets waar u zich geen zorgen over hoeft te maken. Op de momenten dat u geen water gebruikt, staat het water in uw waterontharder of ionenwisselaar weliswaar even stil, net als in de waterleidingen zelf, maar telkens als u de kraan weer openzet, heft u die stilstand weer op.

Als u een langere periode geen water heeft gebruikt – bijvoorbeeld tijdens een vakantie – adviseert het waterleidingbedrijf om het leidingsysteem volledig door te spoelen: het oude, stilstaande water eruit en vers, schoon water erin. Dit doet u door simpelweg enkele kranen een tijdje te laten stromen. De AquaCell spoelt als eerste door, omdat deze zich direct na de watermeter bevindt. 

Niet alle bacteriën zijn schadelijk

In het menselijk lichaam bevinden zich miljoenen bacteriën van de meest uiteenlopende soorten. De meeste soorten leven perfect samen met ons lichaam. Ze vervullen een belangrijke en positieve rol in onze gezondheid. Zonder deze bacteriën zouden we bijna tot geen weerstand hebben en veel sneller ziek worden. Schadelijke – pathogene – bacteriën worden door ons immuunsysteem doorgaans prima afgeweerd. 

Wetenschappelijk onderzoek

In de tweede helft van de vorige eeuw zijn er enkele onderzoeken uitgevoerd naar bacterievorming in waterontharders/ionenwisselaars. De resultaten van die onderzoeken [5][6] wezen uit dat met name bij langere stilstand van water bacteriegroei optreedt. Dezelfde onderzoeken lieten zien dat het schoonspoelen van de harscellen het aantal bacteriën substantieel terugdringt. Ook bleek het van essentieel belang te onderzoeken welke soort bacteriën optreden. Alleen pathogene bacteriën vormen namelijk een risico voor de menselijke gezondheid. Zogenaamde ‘omgevingsbacteriën’ – onschadelijke bacteriën – zijn juist van belang voor onze gezondheid. 

De Britse onderzoeker Simon A. Parsons deed in 2000 een nieuw onderzoek [7] naar ionenwisselaars zoals de AquaCell. Er werd opnieuw onderzocht of het passeren van een ionenwisselaar invloed had op het aantal levende bacteriën (TVC, total viable count) in het water.

Het aantal levende bacteriën werd gemeten voor en na passage van het water door de ionenwisselaar en met water van 22 én 37 graden Celsius. Hiermee werd onderzocht of er pathogene bacteriën zouden ontstaan, die een gevaar zouden kunnen vormen voor de menselijke gezondheid. Bacteriën die zich vermeerderen bij 22 graden – omgevingsbacteriën of endogene bacteriën – zijn over het algemeen onschuldig voor het menselijk lichaam. 

Een relatief grote bacteriegroei in het water van 37 graden in vergelijking met het water van 22 graden Celsius zou kunnen wijzen op gunstige condities voor de groei van pathogene bacteriën. Dat zou in potentie een gevaar voor het menselijk lichaam kunnen opleveren.

Ook werd er gekeken naar het effect van regeneraties met een zoutoplossing en de stilstand van het water in de cellen wanneer de waterontharder niet werd gebruikt.

Tot slot werd er een zogenaamd shock loading experiment gedaan: de ionenwisselaars werden gevoed met water met een hoge concentratie E-coli. 

Conclusies:

• Het aantal bacteriën groeide iets maar niet significant tijdens passage van de ionenwisselaar.
• Er werd geen verschil gevonden tussen het water van 22 °C en 37 °C. Dit duidt erop dat de lichte bacteriegroei die werd geobserveerd geheel is toe te schrijven aan omgevingsbacteriën, niet aan schadelijke (pathogene) bacteriën.
• Regeneratie verlaagde het aantal gemeten bacteriën na de waterontharder significant. Of de ionenwisselaar fungeert als een soort bacteriefilter, of dat de regeneratie een eventueel gevormd biofilm verwijdert, moet verder worden onderzocht.
• Ook het shock loading experiment toonde aan dat er geen groei van pathogene, gevaarlijke bacteriën zoals E-coli plaatsvond.

Casestudy in Amsterdam

Een van onze klanten in Amsterdam was een van de 'burgerwetenschappers' die meedeed aan een wetenschappelijk onderzoek [8] naar de waterkwaliteit in Amsterdam, een samenwerking van waterbedrijf Waternet en het wateronderzoekinstituut KWR in Nieuwegein. Alhoewel het niet het doel was van het onderzoek, werd er bij hem een aanvullende meting gedaan naar de invloed van zijn AquaCell op bacteriegroei. De (voorzichtige) conclusie luidde dat de AquaCell waterontharder niet voor bacteriegroei zorgt maar zelfs licht desinfecterend werkt.

Literatuur

[1] ‘Etude par épifluorescence de l'évolution de la microflore totale dans une eau minérale embouteillée’, (Water Res, 1987), bladzijden 469-474.
[2] Communiqué van Aqua Europa (februari 2000) ondertekend door dr. J.-M. Delattre (Institut Pasteur, Rijsel), dr. C. Fricker (Thames Water Laboratories, Reading) en prof. R.W. Schubert (Instituut voor Hygiëne, Frankfurt).
[3] Symposium ‘HPC in Drinking Water’ in Genève (april 2002) onder toezicht van National Sanitation Foundation/World Health Organisation.
[4] World Health Organisation ‘Report of an Expert Meeting’ on ‘HPC measurement in drinking water safety management’.
[5] Eisman P.C., Kuli F.C. and Mayer R.L. (1949) The bacteriological aspects of deionised water. Journal of the American Pharmaceutical Association, 38(2), 88-97.
[6] Fleming H.C. (1987) Microbial growth on ion-exchangers. Water Research, 21(7), 745-756.
[7] Parsons, S.A. (2000). The effect of domestic ion-exchange water softeners on the microbiological quality of drinking water. Water research, 34(8), 2369–2375.
[8] Van der Wielen, P. (2016). Versheid van water: citizen science in de watersector. Geraadpleegd op 27 september 2017. www.kwrwater.nl/wp-content/uploads/2016/10/Pakhuis_-_Presentatie_Paul_van_der_Wielen.pdf